Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, genel sağlık sigortası (GSS) kapsamında alınan primler, asgari ücret zammına bağlı olarak zamlandı. Kanun uyarınca, anne babası sigortalı olsun olmasın 18 yaşından küçük Türk vatandaşları GSS primi ödemeksizin sağlık hizmetlerinden yararlanıyor. Yaş sınırı, lise ve dengi okul öğrencilerinde 20, yükseköğrenim görenlerde 25 olarak uygulanıyor.
Habertürk'te yer alan habere göre, eğitim durumuna göre tabi olduğu yaşları doldurduktan sonra herhangi bir işte çalışmayan veya çalışmakta iken sonradan işsiz kalıp da eşinden dolayı sağlık hizmeti alamayanlar GSS primlerini kendileri ödüyorlar. Bunların aylık primleri bu yılın ilk yarısında aylık 300,24 TL olarak uygulandı. Temmuz ayından itibaren ise aylık 402,44 TL ödeyecekler.
Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında Türkiye’de çalışan Türk soylu kişiler Türk vatandaşlığı alabiliyorlar. Türk vatandaşlığı almış kişilerin Türkiye’de ikamet etmeyen ana, baba, eş ve çocuklarının GSS primi de aynı şekilde artırılarak 402,44 TL’ye çıktı.
Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, ilk kayıt tarihinden itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları halinde genel sağlık sigortasının sağladığı haklardan yararlanabiliyorlar. Bu sürede talepte bulunmayanlar, öğrenimleri süresince GSS haklarından yararlanamıyorlar. Yabancı öğrencilerin ödemeleri gereken GSS primi 400,32 TL’den 536,58 TL’ye yükseldi.
Türkiye’de oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler de GSS primini kendileri ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. Bu konuda mütekabiliyet (karşılıklılık) ilkesi gözetiliyor. Bu kapsamdaki yabancıların ödemeleri gereken aylık GSS primi 2 bin 401,92 TL’den 3 bin 219,48 TL’ye çıkı.
Türkiye vatandaşı gençler için GSS primi ödeme yükümlülüğü ortaöğrenim veya yükseköğrenim sonrası mezuniyeti izleyen iki yılın dolması ile başlıyor. Ancak, her durumda, yukarıda belirtilen yaş hadleri aşılamıyor. GSS ödeme yükümlüsü haline gelen kişiler, herhangi bir işte çalışmıyorlarsa ve ailesinin ödeme gücü yoksa gelir testi talebinde bulunabiliyorlar. Gelir testinde hane içinde kişi başına gelir asgari ücretin 3’te 1’inden az çıkarsa primleri devlet tarafından karşılanıyor. Temmuz ayından itibaren yapılacak gelir testinde hane içinde kişi başına geliri 4.471,50 TL’den fazla çıkanlar primlerini kendileri ödeyecek, az çıkanların primi hazineden karşılanacak.
GSS ve BAĞ-KUR prim borcu bulunanlar normalde SGK üzerinden sağlık hizmeti alamıyorlar. Ancak, uzun süredir geçici düzenlemeler ile prim borcu olanlara devlet hastaneleri ve devlete ait üniversite hastanelerinden verilen sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı tanınıyor. Bu uygulama 31 Aralık 2023 tarihine kadar süre uzatıldı.
Her ne kadar sağlık hizmeti alsalar da GSS prim borcu yükümlülüğü devam ediyor. Son yıllarda sık sık çıkartılan yapılandırma kanunlarında GSS prim borçlarını faizsiz olarak ödeme imkânı getiriliyor. Söz konusu kanunlarda, ödeme gücü olmadığını belgeleyenlerin prim borçları tümüyle siliniyor.
Ancak, bu haktan, gelir testine kanun çıktıktan sonra girenler yararlanıyor. Kanun yürürlüğe girmeden gelir testine girmiş olanlar, ödeme güçlerinin olmadığı tespit edildiğinde sadece teste girdikleri tarihten sonra prim ödemekten kurtulabilir. Teste girmeden önceki borçları ödemek zorunda kalırlar. Bu nedenle, ödeme gücü olmayanlar, birikmiş GSS prim borcundan kurtulmak için gelir testine girme konusunda acele etmeyip olası bir yapılandırma kanununun yürürlüğe girmesini bekleyebiliriz.
